“Mes que un club” is de eerste Catalaanse zin die veel mensen in de wereld met Barcelona associëren. Het is het motto van het team van FC Barcelona, trots afgebeeld op de oostzijde van het Camp Nou. In die ene letter – e in plaats van de Castiliaanse á – zit heel veel geschiedenis.
Catalaans is een Romaanse taal, met invloeden uit het Italiaans, Frans, Portugees en, natuurlijk, Castiliaans (‘Spaans’ voor de meeste buitenlanders). De taal is de zevende meest gesproken taal in de EU, met 11,5 miljoen moedertaalsprekers in Catalonië en in een land waar het is de enige officiële taal is – het kleine, niet aan zee grenzende Andorra. Samen met het Castiliaans, is het de officiële taal van Catalonië.
Catalaans en het Franco-regime
De jaren van de dictatuur van Franco was een van donkerste tijden van Catalonië. De Catalaans-sprekende bevolking had veel te verduren, omdat Franco’s beleid erop was gericht om de hele natie één taal te laten spreken. Minderheidstalen zoals het Catalaans, Baskisch en Galicisch werden verboden in scholen, de pers en op verkeersborden, terwijl het gebruik van Castiliaans werd verdedigd in alle sociale en juridische zaken. Tijdens Franco’s regime waren zelfs alle niet-Castiliaans namen voor pasgeborenen verboden, met inbegrip van de extreem populaire naam Jordi, de naam van de beschermheilige van Catalonië.
Hoewel Franco toleranter werd tegen het einde van de tijd dat hij aan de macht was, was er nog steeds controverse in 1968, toen Spanje Catalaanse zanger Joan Manuel Serrat naar het Eurovisie Songfestival stuurde. Serrat weigerde La La La te zingen in het Castiliaans, waardoor hij werd vervangen door de uiteindelijke winnaar Massiel, die Cliff Richard van de eerste plaats versloeg. Toen Franco uiteindelijk in 1975 stierf, begon de aanvaarding van het Catalaans te groeien en de inspanningen om het te doen herleven en te bewaren begon in alle ernst.
Catalaanse literatuur
Het Catalaans heeft een zeer sterke literaire traditie – in feite, was Catalonië een van de eerste gebieden van de wereld waar de drukpers gebruikt werd. Het eerste boek dat gepubliceerd werd in de regio verscheen in 1473, met het eerste gedrukte boek in het Catalaans dat een jaar later werd afgedrukt. Dat betekent dat er meer dan een half millennium aan Catalaanse literatuur bestaat!
Je kunt zelf een paar voorbeelden van dit grote literaire erfgoed gaan zien, elke zondagochtend op de Mercat de Sant Antoni, wat vlak bij de wijk Raval in Barcelona ligt. Het is een enorm populaire boekenmarkt en zeker een bezoek waard, zelfs als je het Catalaans niet begrijpt. Je kunt kiezen uit een eeuwenoud boek voor slechts een paar euro’s – een paradijs voor geschiedenisliefhebbers!!
De Catalaanse heropleving en de hedendaagse plaats in Spanje
Sinds de jaren 1980 is het Catalaans de voertaal in alle Catalaanse scholen, met Castiliaans dat wordt onderwezen als een vreemde taal op dezelfde manier als het Engels. Bovendien is het zo dat Barcelona sinds 1981 de krant La Vanguardia dagelijks drukt in zowel het Catalaans en het Castiliaans, waardoor het de meest verspreide Catalaanse krant ter wereld is. Er zijn ook tal van populaire Catalaanse tv-zenders, zoals TV3 die verder representatief zijn voor de groei van de taal.
Een modernere draai aan de renaissance van het Catalaans is de recente aankondiging dat Twitter vertaald wordt in het Catalaanse – waardoor het de 29ste officiële taal is op de site. Dit kwam tot stand na het succes van de # twitterencatala hash tag, wat sterk werd gesteund door het invloedrijke FC Barcelona.
Er is geen twijfel dat het Catalaans bloeit op straat, vooral in de meer stedelijke gebieden, en het is ook in populair onder jongeren. De kans is groot dat je in Barcelona meer Catalaans hoort dan Castiliaans, waardoor het de moeite waard is om op zijn minst een paar eenvoudige zinnen te leren voor je reis naar de stad.
